Żelazowa Wola
    W XVI wieku Mikołaj i Piotr Żelazowie, właściciele osady, płacili podatek łanowy.W drugiej połowie XVIII wieku Żelazowa Wola należała do Piotra Łuszczewskiego. Domów mieszkalnych znajdowało się wówczas 9 . Na przełomie XVIII i XIX stulecia osada stała się własnością Skarbków. W roku 1802 sprowadzono jako nauczyciela Mikołaja Chopina. Poznał tutaj swą przyszłą żonę Teklę Justynę Krzyżanowską. W 1810 roku w Żelazowej Woli urodził się w lewej oficynie dworu Skarbków, ich syn Fryderyk. Rodzice Chopina w tym samym roku musieli jednak przeprowadzić się do Warszawy. Powodem była nagła zmiana sytuacji życiowej Skarbków wywołana ucieczką hr. Skarbka przed wierzycielami zza granicę. Wola Żelazowa była w posiadaniu Skarbków jeszcze 24 lata. W 1834 roku życie kończy samobójstwem Michał Skarbek. Dobra zostały przejęte przez Szubertów. W 1840 roku dziedzicem Woli Żelazowej był baron Eugehard. Folwark następnie stanowił własność Peszków. Kolejnym gospodarzem został Adam Towiański, który kupił majątek w 1859 roku. W skład dóbr wchodziły folwarki w Mokasie i Woli Żelazowej oraz wsie Wola Żelazowa, Chodakówek, Budy Żelazowskie, Towiany. Znajdowało się 11 budynków murowanych, 12 drewnianych oraz młyn wodny. Po dwudziestu latach folwark nabył Aleksander Pawłowski. W 1918 roku Żelazową Wolę rozparcelowano pomiędzy okolicznych chłopów.W 1928 roku właścicielem budynku dworskiego wraz z trzema hektarami gruntu został Komitet Chopinowski, a po 1953 roku Towarzystwo im. Fryderyka Chopina.
    Obecnie istniejący dworek w Żelazowej Woli zbudowany został około 1800 roku jako oficyna przy dworze Kacpra i Ludwiki Skarbków. Plany architektoniczne budynku wykonali: Lech Niemojewski oraz Mieczysław Kuźma.
W czasie wojen napoleońskich w roku 1812 dwór właściwy spłonął, a zachowały się jedynie dwie oficyny. Do roku 1834 w prawej zamieszkiwali właściciele. Po przejęciu posiadłości przez Adama Towiańskiego obie oficyny zostały gruntownie wyremontowane. Pawłowski nie troszczył się jednak o “dworek Chopina” i przeznaczył go na cele gospodarcze. W czasie pierwszej wojny światowej spłonęła prawa oficyna. Z całego założenia dworskiego został tylko podupadły budynek - miejsce urodzin naszego kompozytora. Po 1926 roku dworek wykupiło od rodziny Pawłowskich Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.W latach 1830-31 nastąpiło odrestaurowanie domu według stanu z początku XVIII wieku. Prace podjęto staraniem Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Domu Chopina oraz Sochaczewskiego Komitetu Chopinowskiego. W latach trzydziestych urządzono wnętrze XIX wiecznymi meblami według projektu Lecha Niemojewskiego. W czasie wojny Niemcy w znacznym stopniu ograbili wnętrza dworu. Po wojnie przystąpiono do dalszych prac konserwatorskich. Od tej pory znajduje się pod Opieką Towarzystwa im. Fryderyka Chopina.
    Jest to budynek parterowy, murowany i otynkowany. Posiada cechy stylu dworkowego. Zbudowany na planie prostokąta. Od frontu posiada ganek z dwoma pogrubionymi kolumnami o zwieńczonym trójkątnym szczycie. Naczółkowy dach pokryty jest gontem. W ścianach szczytowych nad otworami okiennymi i wejściowym znajdują się profilowane gzymsy. Układ wnętrz jest dwutraktowy.
 
Plan parteru dworku założenia parkowe w Żelazowej Woli

    W miejscu dawnego parku założonego według Kamila Jammé, skomponowano w latach trzydziestych XX wieku nowy. Ilustruje to powyższy schemat.Autor projektu Franciszek Krzywda Polkowski dodał wiele rzadkich okazów drzew i krzewów. Malowniczy, pielęgnowany park nad rzeczką Utratą, zachwyca do dziś swym urokiem i malowniczością.
dwór od frontu od prawej strony

Strona Główna